Werfverlichting meer en meer op accu, of op batterij én met snoer

Inleiding

Led zwaait de plak

Tegenwoordig kun je eigenlijk niet meer om led heen. Waarom, vraagt u zich af? Wel, ledverlichting gaat lang mee, ontwikkelt weinig warmte, is schokbestendig en verbruikt 80 tot 90% minder energie dan halogeen. De voorsprong op andere lichtbronnen wordt trouwens alleen maar groter, mede door nieuwe technische ontwikkelingen en betere drivers.

Soms wel nog halogeen

Mogelijk gebruikt de consument wel nog halogeenlampen voor werfverlichting met R7s-fitting, maar dan zeker in beperkte mate. Halogeenlampen verbruiken namelijk veel energie, zijn dus minder duurzaam en worden heet, waardoor ze ook brandrisico inhouden. Er zijn sowieso nog weinig nieuwe halogeenlampen beschikbaar, gezien halogeen- en PL-technologie al enkele jaren uitgefaseerd is.

Meer dan één manier

Staande werfverlichting

Met staande werfverlichting (op statieven/tripods) verlicht de gebruiker grote oppervlaktes met een stabiel licht, zonder veel schaduw. Staande verlichting leent zich daarom uitstekend voor langdurige werkzaamheden op eenzelfde plek, bijvoorbeeld bij het aanleggen van elektriciteit, sanitaire installaties of dakwerken.

Draagbare verlichting

Draagbare werfverlichting is dan weer compact en licht, en valt dus makkelijk te verplaatsen. Het gaat dan vooral om inspectielampen die met een lichtbundel specifieke plekken beschijnen. Dit type wordt vaak gebruikt door installateurs en serviceploegen die geregeld van werkplek veranderen, bij andere incidentele werkzaamheden of om moeilijk bereikbare plaatsen bij te lichten. In de praktijk gebruiken veel professionals een mix van staande en draagbare modellen op de werf. 

Veiligheidshelmen met verlichting

Dit ziet u vooral bij professionals. De verlichting volgt de blik van de gebruiker, terwijl die met de handen vrij aan de slag kan, bijvoorbeeld in slecht verlichte of afgesloten ruimtes. De meeste vaklui spannen een hoofdlamp met een band over hun veiligheidshelm. Bij andere helmen schuift een hoofdlampmodule in een clip op de voorkant van de helm.

Belangrijk is dat helm en hoofdlamp aan de nodige veiligheidsnormen voldoen, dat de lamp makkelijk te monteren is, dat het geheel licht en comfortabel aanvoelt én dat alles stevig op zijn plaats blijft zitten. Op sommige veiligheidshelmen vallen verschillende accessoires tegelijkertijd te monteren, zoals een vizier of gehoorbescherming. Een interessant alternatief is de helmlamp die u als een ring over het hoofddeksel schuift. De lamp schijnt 360° rondom, en is zichtbaar tot op 400 meter. Zo ziet de gebruiker niet alleen alles goed, maar wordt hij zelf ook van alle kanten goed gezien.

Welke klasse?

Klasse I

Op een professionele werf gelden strikte regels voor het plaatsen van verlichting. Klasse I-werfverlichting is geschikt voor permanente opstelling boven 2,5 meter aan een wand of muur. Een klasse I-lamp mag ook op een statief staan, als ze daarmee meer dan 2,5 meter hoog hangt. De lichtbron moet aangesloten zijn via een drieaderige aansluitingskabel met randaarde en beschikken over een beschermingsgraad van minimaal IP54.

Klasse II

Draagbare werfverlichting op 230 volt valt dan weer onder Klasse II, omdat uw klant die binnen handbereik ophangt en/of gebruikt. Hij mag ze dan ook verplaatsen. Klasse II-werfverlichting moet altijd voorzien zijn van een dubbel geïsoleerde behuizing, een twee-aderige aansluitkabel en een minimale beschermingsgraad van IP54. Wordt de verlichting op een statief bevestigd? Dan moet deze over geïsoleerde handvatten beschikken en mag ze niet omvallen op een helling van 15°.

Klasse III

Tot slot bestaat er werflichting van klasse III voor gebruik in vochtige of geleidende ruimtes zoals kelders, kruipruimtes en ketels waar een hogere veiligheid vereist is. We hebben het dan bijvoorbeeld over traditionele werflampen die op een laagspanningsveiligheidstransformator aangesloten zijn (minder dan 50 volt). Ook alle werflampen die op accu werken vallen automatisch onder klasse III.

Lat wordt almaar hoger gelegd

Eerst een woordje uitleg

Prestaties hangen af van de wisselwerking tussen lumen, lux en lichtverdeling. De lichtstroom of lichtopbrengst van een lamp wordt uitgedrukt in lumen. Dit getal geeft de totale hoeveelheid licht aan die een bron naar alle kanten uitstraalt; hoe hoger het aantal lumen, hoe feller de lamp. Lux geeft aan hoeveel licht er daadwerkelijk op een bepaalde plek terechtkomt (lumen per m²), ongeacht de theoretische output van de lamp. Hoewel men vaak blind staart op het aantal lumen, is de lux-waarde dus minstens zo bepalend voor de uiteindelijke lichtopbrengst.

Meer lumen, betere lichtkleur

Moderne ledwerflampen zijn verkrijgbaar in een brede range aan lichtsterktes, en het aantal lumen blijft voortdurend toenemen. Ook de lichtkleur (kleurtemperatuur, uitgedrukt in kelvin of K) van led is de afgelopen jaren sterk verbeterd. Aanvankelijk was ledlicht nogal koel en lichtblauw, wat minder aangenaam was om lange tijd bij te werken. Inmiddels benadert werfverlichting de lichtkleur van natuurlijk daglicht, met 5.700 tot 6.500 K. Er bestaan zelfs werflampen waarvan zowel de lichtsterkte als de lichtkleur aanpasbaar zijn. Of de lichtstanden, voor meer geconcentreerde of meer diffuse verlichting.

Steeds meer lumen per watt

Wat ook almaar blijft toenemen, is het aantal lumen per watt (lees: de energie-efficiëntie van werfverlichting met led). Kwaliteitsvolle werfverlichting op 230 volt genereert vandaag minstens ongeveer 100 lumen per watt. Een werflamp van 50 watt is dus goed voor nagenoeg 5.000 lumen lichtsterkte.

Ook steeds meer op accu

Doordat werfverlichting steeds minder energie verbruikt en de accutechniek continu verbetert, vooral wat betreft accucapaciteit (Ah) en dus de werktijd per acculading, wordt de deur steeds verder opengezet voor snoerloze werflampen op accu. Dit maakt ook meteen het pad vrij voor een emissieloze werf, waar stroomvoorziening op basis van fossiele brandstoffen definitief tot het verleden behoort.

Draagbare verlichting op accu brandt meestal niet continu, dus dan is de werktijd niet zo van belang. Staande verlichting op accu moet wel vaak langdurig branden. Dan moet de accucapaciteit dus wel groot genoeg zijn. Anders werkt de gebruiker beter met werfverlichting met een snoer. Tenzij hij kiest voor hybride lampen die beide opties bieden: op accu én met een snoer. Het vermogen van werflampen op accu blijft ook vaak beperkt tot circa 50 watt. Als uw klant werfverlichting met een hogere wattage wenst, kiest hij vaak beter voor snoer. De accu’s kunnen ingebouwd zijn, maar u vindt ook steeds meer lampen op vervangbare batterijen van grote powertoolmerken. Ook het opladen gebeurt vandaag standaard en almaar sneller met USB-C-laadsystemen … Of met draagbare zonnepanelen, wat handig is als er geen netstroom beschikbaar is. Slimme energiemanagementsystemen en bediening met aanwezigheidssensoren vergroten verder de autonomie.

Hoe zit het met de veiligheid?

Professionele werfverlichting heeft meestal een IP-waarde. Die geeft aan hoe goed de verlichting bestand is tegen water en stof. IP65 is tegenwoordig de standaard op professionele werven, zeker voor buitengebruik. In dat geval is de werfverlichting volledig stofdicht en bestand tegen krachtige waterstralen. IK-ratings geven aan hoe schokbestendig werfverlichting is. De IK-waarde bedraagt meestal tot IK08. De stekkers van 230V-werflampen zijn doorgaans standaard IP44 beschermd.

Kwaliteitsvolle werfverlichting is dan ook gemaakt uit robuuste materialen die goed warmte afvoeren en roestbestendig zijn. Denk aan aluminium en kunststof/ABS, die ook lichtgewicht zijn. Gesealde behuizingen zorgen voor waterdichtheid en condensbeheer. Daarnaast bieden werflampen van goede kwaliteit overspanningsbeveiliging, thermische beveiliging tegen oververhitting en goedgekeurde kabels en/of stopcontacten. De snoeren bestaan meestal uit synthetisch zuur- en oliebestendig rubber. Sommige werflampen hebben rubberen stootranden voor betere slagvastheid.

En wat met het gebruiksgemak?

Uw klant verwacht een product dat meteen klaar is voor gebruik. Een lamp die dus eenvoudig te installeren en te verplaatsen is, met verstelbare houders en gebruiksvriendelijke bevestigingssystemen. Werflampen zijn ook almaar handiger in gebruik met snelle verstelling, opvouwbare frames, magneten en ophanghaken voor bevestiging en sensorbediening.

Ook algemeen nog duurzamer

Dat ledverlichting almaar minder energie verbruikt en langer meegaat, vertelden we al. Maar werfverlichting wordt ook compacter en slanker, waardoor fabrikanten er minder materiaal voor nodig hebben. Dat materiaal is ook almaar meer recyclebaar en de onderdelen zijn steeds vaker vervangbaar, waardoor werfverlichting tout court anger meegaat.